رفع خشکی دهان

رفع خشکی دهان از چه روش‌هایی امکان‌پذیر است؟ خشکی دهان به چه دلایلی ایجاد شده و درمان آن از چه نظر حائز اهمیت است؟

خشکی دهان یک بیماری است که معمولا از کاهش تولید بزاق به وجود می‌آید. فرد دارای خشکی دهان به سختی صحبت کرده و افزون بر این، ممکن است دچار سوء تغذیه شود. خشکی دهان به حالتی گفته می‌شود که بزاق کافی در دهان فرد نباشد. فردی که عصبی، ناراحت و یا تحت استرس باشد حداقل یک بار خشکی دهان را تجربه کرده است. اما اگر خشکی دهان همیشگی باشد باعث ایجاد ناراحتی و منجر به مشکلات جدی برای سلامتی فرد می‌شود. در این مقاله قصد داریم به مطالب بیشتری در مورد خشکی دهان و راه‌های بهبود آن بپردازیم.

علل خشکی دهان

خشکی دهان در اثر مشکلات عصبی، ناراحتی، تحت استرس بودن، کم آبی بدن یا مصرف برخی داروها ایجاد می‌شود. بیشتر افراد مسن به خشکی دهان دچار هستند. خشکی دهان روی ده درصد از مردم اثر گذاشته و در زنان بیشتر از مردان است. بزاق به مرطوب نگه داشتن دهان، محافظت دندان ها از پوسیدگی، التیام زخم‌ها در دهان فرد کمک کرده و مانع از عفونت دهان توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها می‌شود. بزاق به هضم غذا کمک می‌کند و در حس چشایی، جویدن و بلع نیز نقش دارد. بزاق مانع خشکی دهان در فرد می‌شود.

خشکی دهان می‌تواند ناراحت کننده بوده و برخی از افراد احساس خشکی، سوزش در دهان یا مشکل به هنگام غذا خوردن در گلوی خود داشته باشند. ممکن است در اثر خشکی بیش از حد مشکل بلع و خفگی رخ دهد. همچنین افراد مبتلا به خشکی دهان ممکن است زخم دهان، لب ترک خورده و خشک، زبان خشک و … داشته باشند. زمانی غدد بزاقی دهان به درستی کار نکند بزاق تولید نمی‌شود و به این دلیل ممکن است خشکی دهان ایجاد شده و بزاق به اندازه کافی برای سالم نگه داشتن دهان وجود نداشته باشد.

عوامل کاهش‌دهنده بزاق دهان عبارتست از :

• استرس
• سیگار کشیدن
• کاهنده‌های فشارخون
• ریلکس کننده عضلات
• بیماری پارکینسون
• شروع دوران یائسگی
• بعضی از بیماری‌ها (سندرم اوشرین، بیماری غدد بزاقی و …)

چه بیماری هایی باعث خشکی دهان می‌شود؟

بیماری‌های مختلفی می‌توانند باعث خشکی دهان شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری‌های دیابت: افراد مبتلا به دیابت ممکن است با سطح بالای قند خون مواجه شوند که این مسئله می‌تواند به خشکی دهان منجر گردد.
• بیماری‌های عفونی: عفونت‌های گوناگون از جمله عفونت‌های تنفسی، التهاب لثه، سینوزیت و عفونت‌های قارچی نیز می‌توانند باعث خشکی دهان شوند.
• بیماری‌های دهان و لثه: التهاب لثه، التهاب دهان، آفت دهانی و آب‌زدگی لثه نیز از جمله عواملی هستند که می‌توانند خشکی دهان را ایجاد کنند.
• بیماری‌های عصبی: برخی از بیماری‌های عصبی مانند بیماری پارکینسون، سکته مغزی و اختلالات عصبی مرکزی نیز می‌توانند موجب خشکی دهان شوند.
• مصرف داروها: برخی از داروها مانند داروهای ضد انعقاد، ضد افسردگی، ضد آلرژی و … نیز ممکن است خشکی دهان را ایجاد کنند.
• ترشح کم بزاق همچنین ممکن است در اثر عوامل دیگری مانند گرفتگی بزاق، کمبود ویتامین A و … ایجاد شده و سبب بروز خشکی دهان فرد شوند.

بیشتر بخوانید: درمان آفت دهان کودکان

علائم خشکی دهان

علائم این عارضه شامل: خشکی در دهان، ضخامت بزاق، زخم ها و یا شکاف پوست گوشه دهان، لب های ترک خورده، بوی بد دهان، گلو درد، مشکل در صحبت کردن و بلع، عفونت قارچی در دهان، تغییر حس طعم، افزایش پلاک، بیماری پوسیدگی دندان و لثه است.

از دیگر نشانه های خشکی دهان نیز عبارتند از:

• احساس خشکی و چسبندگی در دهان و زبان
• مشکل در جویدن، قورت دادن و یا حتی مزه کردن
• بوی بد دهان کودکان
• داشتن سرفه‌های بیشتر
• افزایش پوسیدگی دندان‌ها
• بروز بیماری های قارچی
• احساس سوزش در دهان
• احساس خشکی در گلو و گلو درد
• لب‌های ترک خورده
• زبان خشک و زبر
• عفونت های داخل دهان
• زخم های دهانی

دلایلی که غدد بزاقی به درستی کار نمی‌کنند

بیشتر از چهارصد نوع دارو می توانند باعث شوند غدد بزاقی، بزاق کمتر تولید کند و به عنوان مثال: دارو برای درمان بی اختیاری ادرار، داروهای ادرار آور، آلرژی، فشار خون بالا و افسردگی اغلب سبب خشکی دهان می شود و برخی دیگر از بیماری ها مانند دیابت، بیماری خود ایمنی باعث کاهش بزاق شوند . درمان سرطان می تواند روی غدد بزاقی تاثیر بگذارد. پرتو درمانی سر و گردن می تواند سبب کاهش و یا عدم تولید بزاق شوند . علل دیگری خشکی دهان تنفس تند و سریع می باشد.

عوارض خشکی دهان

بزاق دهان عاملی است که به حفظ سلامت بدن و فعالیت‌های مختلفی از جمله حفظ سلامت دهان و دندان کمک می‌کند و به همین دلیل، کمبود این ماده می‌تواند منجر به مشکلات جدی در زندگی افراد شود. از جمله این مشکلات، خشکی دهان است که می‌تواند به بیماری‌های لثه و عفونت‌های دهان و دندان منجر شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حضور بزاق در دهان، با کاهش فعالیت باکتری‌ها و حفاظت از دندان‌ها همراه است. بنابراین، کاهش تولید بزاق دهان می‌تواند باعث افزایش آسیب‌پذیری دندان‌ها نسبت به حملات باکتری‌ها و میکروب‌ها شود. علاوه بر این، نقش بزاق در نرم کردن غذا و کمک به فرآیند هضم نیز بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، کمبود بزاق می‌تواند منجر به مشکلات در بلع و هضم غذا و در نتیجه، باعث اختلالات در سیستم گوارش گردد.

کمبود بزاق و خشکی دهان اگر درمان نشده و برای طولانی مدت ادامه داشته باشد، می‌تواند عوارض دیگری مانند زخم دهان، عفونت‌های قارچی در دهان، بیماری‌های لثه، خرابی دندان‌ها، ترک خوردگی لب‌ها و … را به دنبال داشته باشد.

درمان خشکی دهان

درمان دهان خشک بستگی به علت آن داشته و برای درمان خشکی دهان در کودکان باید به بهترین دندانپزشک اطفال مراجعه نمایید. دندانپزشک می‌تواند علت خشکی دهان را تعیین کند. اگر عارضه خشکی دهان ناشی از دارو باشد، پزشک شما ممکن است دارو و یا دوز آن را تغییر دهد و اگر شما خشکی دهان دارید باید دندان‌های خود را سالم نگه دارید، بزاق به حفاظت دندان از پوسیدگی کمک می‌کند اما بدون بزاق ممکن است با احتمال بیشتری به پوسیدگی دهان و یا عفونت های دیگر در دهان مبتلا شوید. دندان‌های خود یا کودک‌تان را با یک مسواک مناسب (برای انتخاب مسواک می توانید از دندانپزشک کمک بگیرید) تمیز کرده و موی مسواک خود را با آب گرم نرم کنید. از خوردن غذاهای شیرین و چسبناک اجتناب کنید و در صورت مصرف این گونه مواد غذایی، بلافاصله مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده نمایید.